Erna Bjarnadóttir hagfræðingur, ritar grein sem birtist í Fréttablaðinu 19. mars 2021.
Tilefnið er að Erna hefur rekist á gein eftir Val Þráinsson aðalhagfræðing Samkeppniseftirlitsins. Valur ritaði þá grein í sérblað Fréttablaðsins ,,Markaðinn", þann 17. mars síðastliðinn undir yfirskriftinni „Samkeppni í matvælaframleiðslu styður við fæðuöryggi“.
Eftir því sem fram kemur hjá Ernu, mun hagfræðingur Samkeppniseftirlitsins hafa skriplað á skötunni er hann vitnaði í plagg eftir prófessor nokkurn við Exeter háskóla Steve McCorriston.
Valur kallar plaggið skýrslu en eftir því sem Erna segir í grein sinni, er ekki um skýrslu að ræða heldur aðeins ,,technical note", rituð fyrir FAO Matvæla- og landbúnaðarstofnun Sameinuðu þjóðanna og mun hafa birst í útgáfuröð sem kallast á enskunni ,,The State of Agricultural markets", eða það sem kalla mætti: Staða landbúnaðarmarkaðanna.
Eftir því sem fram kemur í grein Ernu er ,,nóta" af þessu tagi ekki þess eðlis að hún sé ,,skoðun" FAO né neitt í þá veru og því ekki ástæða til að draga þá ályktun að það sem sett er fram í plaggi af þessu tagi, sé skoðun stofnunarinnar.
Af þessu virðist vera óhætt að draga þá ályktun, að hagfræðingur Samkeppnisstofnunar hafi annað hvort óviljandi eða viljandi vitnað í plaggið til að afvegaleiða umræðuna sem um þessi mál er hér á landi.
Erna segir í grein sinni:
,,Eftir að hafa vísað með þessum vafasama hætti til þessarar tækninótu FAO grípur aðalhagfræðingurinn til þess ráðs að fjalla um nokkur dæmi um brot mjólkurafurðastöðva í Svíþjóð, Finnlandi og á Íslandi á samkeppnislögum. Nokkra furðu vekur að þessi dæmi eru nú öll frá Norður Evrópu, en ekki frá samkeppnisyfirvöldum í Malaví, Kenýa og Indlandi sem tækninótan fjallaði um. Þessi framsetning aðalhagfræðings Samkeppniseftirlitsins er mjög sérstök svo ekki sé meira sagt."
Eins og flestir munu sjá er hér um vafasama tengingu að ræða hjá hagfræðingi Samkeppnisstofnunar.
Það ætti ekki að þurfa að segja það neinum að íslenskt samfélag er ósambærilegt í mörgu tilliti við milljóna og milljónatuga samfélög annarra landa. Erna leggur til að tekið sé mið af Noregi og ESB- löndum og víst er það hægt, en þó má hafa í huga að Noregur er um fimm milljón manna þjóð en Ísland hefur tosast upp í að vera 360.000 manna þjóðfélag og það er nýlega sem það gerðist.
Hvað sem um þann samanburð má segja, þá er fráleitt að amast við sameiningu smáfyrirtækja í úrvinnslu landbúnaðarafurða. Óhætt mun að fullyrða að sameining sumra þeirra yrði til hagræðingar og myndi draga úr kostnaði og til þess eru nú hrútarnir skornir eftir því sem flestir myndu halda.
Hinn kosturinn er að banna fyrirtækjunum að fara á hausinn þegar tapreksturinn er endanlega búinn að leiða þau í gjaldþrot.
Hvernig menn ætla að fylgja slíku banni eftir verður fróðlegt að sjá!
Að styrkja afurðastöðvar með sameiningum rímar hins vegar illa við verkefnið sem landbúnaðarráðherra hefur verið að ýta úr vör að undanförnu. Verkefni sem kynnt hefur verið sem heimaslátrunar og heimavinnsla sauðfjárafurða.
Verði þær hugmyndir að veruleika munu þær augljóslega grafa undan vinnslustöðvunum, en ekki styrkja þær. Þeim er til að mynda ætlað að greiða eftirlitsgjöld úr eigin vasa, en samkvæmt því sem ákveðið er af ráðherranum er ætlunin, að ríkissjóður greiði eftirlitsgjöldin fyrir þá bændur sem slátra ,,heima”; njóti sem sagt þeirra fríðinda, að eftirlitsgjöldin verði greidd af almannafé!
Eins og hver maður sér, þá er með þessu verið að grafa undan vinnslustöðvum bænda en ekki styrkja þær, því augljóslega hafa stöðvarnar ekki arðsemi af slátrun og vinnslu gripa sem slátrað er seldir ,,beint frá býli", eins og fínt þykir að kalla það.
Hin hliðin á þessu máli er síðan sú, að eins og margir eða að minnsta kosti sumir vita, hefur heimaslátrun til sölu verið stunduð í talsverðum mæli um áratugi og kjötið verið selt þeim sem sækjast eftir viðskiptunum.
Því fé er slátrað án eftirlits og af tekjum sem myndast af þeirri framleiðslu má gera ráð fyrir að ekki séu greiddir skattar né önnur gjöld og þaðan af síður eftirlitsgjöld.
Heilbrigðisskoðun þeirrar vöru fer ekki fram af augljósum ástæðum.
Því ef dýralæknir gæfi sig í að fylgjast með og heilbrigðisskoða slíka framleiðslu væri hann að brjóta lög, nema hann gæti talið sér trú um að ætlunin væri að neyta afurðanna heima á búinu svo sem heimilt er og gert hefur verið um aldir!
Engin ummæli:
Skrifa ummæli